Produkcja węgla kamiennego przez polskich producentów już od dłuższego czasu ulega systematycznemu obniżeniu. Począwszy od 2007 r., produkcja zmalała o ponad 15 mln t - zauważa w rozmowie z Trybuną Górniczą GRZEGORZ TOBISZOWSKI, sekretarz stanu w Ministerstwie Energii.

W ostatnich tygodniach wśród załóg wszystkich spółek węglowych przeprowadzono sondaże dotyczące chęci skorzystania z instrumentów pakietu osłonowego. Czy oznacza to, że kolejne kopalnie lub ruchy będą przekazywane do Spółki Restrukturyzacji Kopalń? Których zakładów będzie to dotyczyło?

Ustawa o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego - zgodnie z regulacjami unijnymi - daje pracownikom kopalń przeniesionych do Spółki Restrukturyzacji Kopalń możliwość skorzystania z pakietu osłon socjalnych do końca 2027 r. Majątek kopalń może być zbywany do SRK do końca 2018 r. Nie jest to odległy termin, dlatego spółki, w celu precyzyjnego planowania swojej działalności w najbliższych dwóch latach, muszą mieć dokładną wiedzę na temat preferencji pracowników co do chęci skorzystania z osłon socjalnych.

Nie jest tajemnicą, że problemem dla rynku węgla w Polsce jest nadpodaż surowca. Polskie górnictwo powinno zmniejszyć produkcję węgla kamiennego? Jeśli tak, to jaka wielkość wchodzi w grę?
Pragnę zauważyć, że produkcja węgla kamiennego przez polskich producentów już od dłuższego czasu ulega systematycznemu obniżeniu. Począwszy od 2007 r., produkcja zmalała o ponad 15 mln t (w 2007 r. było to 87 mln t, w 2015 r. 72 mln t). Oczywiście wydobycie węgla kamiennego powinno być dostosowane do potrzeb rynkowych, tak na potrzeby rynku krajowego, jak i z przeznaczeniem na eksport czy też wywóz do krajów unijnych. Jednakże pomimo spadku produkcji węgla w minionych latach, głębokich zmian organizacyjnych, przekazania kilku kopalń do Spółki Restrukturyzacji Kopalń czy też ograniczenia produkcji w kopalniach czynnych, nadal występuje nadpodaż węgla na rynku. Na zjawisko to wpływa także import węgla do Polski, zwłaszcza węgla rosyjskiego. Również na składach przykopalnianych, składowiskach w elektrowniach czy też składach opałowych znajdują się znaczne zapasy węgla. Wszystko to powoduje spadek cen zbytu węgla, które na dzień dzisiejszy w wielu kopalniach nie pokrywają kosztów produkcji. Oczywiście pojawiają się głosy, że należałoby zwiększyć produkcję, aby wykazać, że przy stałych nakładach kosztowych jednostkowy koszt produkcji węgla ulega obniżeniu. Trudno jednak zgodzić się z tą koncepcją, bowiem cóż z tego, że wzrośnie produkcja węgla, jeśli nadmiaru surowca nie będzie można sprzedać? Odpowiadając na zadane przez panią pytanie o wielkość zmniejszenia produkcji, odpowiem wprost, że wielkość ta powinna być wynikiem ograniczenia nadpodaży węgla na rynku, a zwłaszcza niektórych jego sortymentów do takiego stopnia, aby rynek zareagował wzrostem cen zbytu węgla. Tym samym kondycja ekonomiczno-finansowa poszczególnych kopalń i spółek węglowych uległaby radykalnej poprawie.

Na jakim etapie są działania mające ograniczyć import węgla do Polski?
Ustawa z 10 października 2014 r. o zmianie ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz niektórych innych ustaw zobligowała ministra energii do określenia w drodze rozporządzenia wymagań jakościowych dla paliw stałych, sposobu pobierania próbek paliw stałych oraz metod badania jakości paliw stałych. Celem tej nowelizacji było ograniczenie importu węgla kamiennego do Polski oraz generalnie uporządkowanie rynku węgla kamiennego. Monitorowaniem i kontrolowaniem jakości paliw objęto paliwa stałe, które zdefiniowane zostały jako: węgiel kamienny, brykiety, pelety zawierające 90 proc. węgla kamiennego, muły węglowe i flotokoncentraty oraz paliwo stałe, otrzymywane w procesie przeróbki termicznej węgla kamiennego. Przygotowane zostały projekty rozporządzeń oraz przeprowadzony został pełen proces legislacyjny. Pragnę zwrócić uwagę, że znowelizowana ustawa (projekt poselski) wprowadziła w art. 3a ust. 3 przepis, zgodnie z którym paliwa stałe dopuszczone do obrotu poza Polską mogą być wprowadzane do obrotu oraz magazynowane, o ile spełniają normy techniczne UE w zakresie ochrony zdrowia i życia ludzi i zwierząt, środowiska lub interesów konsumentów. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że tak sformułowane przepisy budzą wątpliwości prawne i interpretacyjne. Może bowiem dojść do sytuacji, w której wymagania jakościowe dla paliw stałych zawarte w rozporządzeniu będą odnosiły się tylko do producentów polskich na terenie Polski. W związku z tym możliwy będzie w dalszym ciągu import do Polski węgla niespełniającego polskich wymagań jakościowych z innych krajów UE. Tym samym przepisy nie zapewnią ograniczenia niskiej emisji w Polsce, ponieważ w dalszym ciągu możliwe będzie spalanie węgla niepochodzącego z innych krajów UE, który nie spełnia polskich wymagań jakościowych. To wszystko przemawia za koniecznością uchylenia ust. 3 z art. 3a oraz zmiany ustawy w taki sposób, aby można było skutecznie kontrolować jakość węgla wydobytego w Polsce i sprowadzonego z UE lub państw trzecich. To, co robimy i co znajdzie się w wymaganiach jakościowych zawartych w rozporządzeniu, oparte będzie na wskaźnikach takich jak: zawartość popiołu, zawartość siarki całkowitej, wartość opałowa, zdolność spiekania, wymiar ziarna, zawartość podziarna, zawartość nadziarna oraz zawartość wilgoci całkowitej. Na podstawie tych wskaźników możliwa będzie klasyfikacja paliwa stałego. Paliwa spełniające wymagania będą mogły zostać dopuszczone do obrotu.

Na jakim etapie jest notyfikacja programu pomocowego dla branży górniczej?
W styczniu 2016 r. Polska przekazała Komisji Europejskiej aktualizację wniosku notyfikacyjnego, uwzględniającego zmiany wprowadzone ustawą z 22 grudnia 2015 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego (m.in. chodzi o przedłużenie obowiązywania przepisów dotyczących zbywania kopalń do SRK do końca 2018 r.) oraz sprzedaży kopalni Brzeszcze. 31 maja KE przesłała kolejną już listę pytań, dotyczących restrukturyzacji Kompanii Węglowej, pomocy państwa na zamknięcie kopalń oraz kosztów nadzwyczajnych, a także planowanych działań mających na celu restrukturyzację KHW oraz JSW. Odpowiedzi na te pytania są opracowywane i zostaną odesłane do Komisji w najbliższym czasie. Planowana jest również dalsza aktualizacja wniosku notyfikacyjnego, uwzględniająca zmiany wynikające z planów restrukturyzacji spółek węglowych.

Wskazywał pan, że kolejnym - po utworzeniu Polskiej Grupy Górniczej - działaniem porządkującym branżę będzie utworzenie Polskiego Holdingu Węglowego na bazie KHW, przy udziale Węglokoksu i Enei. Czy rozpoczęła się realizacja tych planów?
Pracujemy nad optymalnym wariantem przeprowadzenia tego powiązania. Są to szczegółowe rozwiązania. W najbliższym czasie będziemy rozmawiać ze stroną społeczną. Po rozmowach upublicznimy wypracowane stanowisko. Mamy już zaktualizowaną wycenę akcji KHW, która będzie jednym z ważniejszych elementów późniejszych działań. Prace nad projektem są zaawansowane, chciałbym, żeby zostały sfinalizowane jeszcze w tym kwartale.

Wprawdzie zmienił się akcjonariat Jastrzębskiej Spółki Węglowej, ale Spółka nadal boryka się z olbrzymimi problemami. Kiedy poznamy wyniki audytu i założenia planu naprawczego JSW?
JSW jest spółką publiczną i jej akcjonariat zmienia się w wyniku operacji przeprowadzanych na rynku regulowanym, jednak Skarb Państwa swoich akcji nie zbywał i pozostaje większościowym akcjonariuszem. Program restrukturyzacji został przygotowany, lecz w pierwszej kolejności musi on zostać skonsultowany z obligatariuszami spółki. Następnie dokument ten, czy też jego założenia, zostanie udostępniony w zakresie, który wynika z obowiązków publikacyjnych spółki giełdowej określonych odpowiednimi przepisami. Jeżeli chodzi o zespół audytowy, to zakończył on już prace, a obecnie trwa opracowywanie raportu, który będzie zawierał wnioski i spostrzeżenia zespołu. Wzorem dwóch poprzednich raportów jego wyniki zostaną zaprezentowane na spotkaniu ze stroną społeczną i wówczas zostanie przygotowana informacja dla opinii publicznej. Ze względu na praktycznie przygotowany biznesplan i zakończony audyt będziemy się starali zaprezentować jego wyniki na najbliższym spotkaniu ze stroną związkową JSW. Jeśli chodzi o program naprawy i poszczególne działania związane z restrukturyzacją, są one prowadzone w ten sposób, żeby była zachowana płynność finansowa. Głównym założeniem jest przejście poszczególnych etapów inwestycji w kopalniach związanych z efektywnością wydobycia węgla. Program jest przygotowany i w ciągu najbliższych dwóch tygodni będzie zaprezentowany stronie społecznej do konsultacji.

Od kilku tygodni dowiadujemy się o dramatycznej sytuacji firm okołogórniczych. Czy realna jest pomoc państwa dla tego sektora, np. w postaci odroczenia płatności publicznoprawnych?
Trudna sytuacja w górnictwie węgla kamiennego dotknęła także spółki sektora okołogórniczego poprzez zatory płatnicze powstające w spółkach węglowych. Działania, które podejmujemy w poszczególnych spółkach węglowych, mają jak najbardziej poprawić płynność tych spółek, co powinno pomóc w wywiązywaniu się ze zobowiązań finansowych spółek względem firm okołogórniczych.

źródło: nettg.pl, autor: Anna Zych